پیرو سوالات متعددی که در خصوص تاریخچه باشگاه پرسپولیس و اتفاقاتی که در بدو تاسیس این باشگاه رخ داد چکیده ای از آنچه بر باشگاه پرسپولیس در طول این سالها گذشته را در ادامه می خوانید.

 

از 0 تا 100 تاریخچه رازآلود پرسپولیس | مدیون شاهین برای صعود به دسته

*پرسپولیس: «Persepolis» که متاسفانه در لوگوی باشگاه بدون حرف e دوم، به اشتباه نوشته می‌ شود، روایت یونانی «تخت جمشید» یا «پارسه» مرکز ایران باستان بوده است «Perse» یا پارسه نام قدیم ایران و پولیس، روایت یونانی از همان Polise به معنای قصر است و معال آن در یونان «اکروپولیس» بود. داریوش، آکروپولیس را به آتش کشید و اسکندر مقدونی به تلافی، پرسپولیس را …

اما باشگاه ورزشی پرسپولیس …
*در سال 1335، شرکت سهامی خاص CRC پدید آمد. یک شرکت صنعتی و بازرگانی که علی عبده مدیرعاملش بود. تا سال 54 در دی ماه 1342، باشگاه ورزشی پرسپولیس در جاده قدیم شمیران (کوروش کبیر سابق ـ شریعتی فعلی) بنا شد، در حالی که ورزش بولینگ برای اولین بار در ایران توسط عبده، عمومی شد.

*علی عبده (1358 ـ 1308) برادر کوچکتر “جلال عبده ـ کارمند بلند رتبه وزارت امور خارجه و مردی که از سوی سازمان ملل در زمان استقلال گینه بیسائو ـ حاکم یا به عبارتی پرزیدنت این کشور” بود، عبده اهل  بروجرد بود. او قهرمان رشته بوکس بود اما به والیبال هم علاقه داشت. او پاسپورت آمریکایی با نام «آلن مورگان» داشت. عبده در سال های 1959 ـ زمانی که 30 ساله بود، مدتی کوتاه سرپرست فدراسیون والیبال ایالت واشنگتن شد (در ایالات متحده، هر ایالات فدراسیونی اختصاصی دارد) و بعد از آن به ایران آمد.

علی عبده، در زمان ریاست ایزدپناه بر سازمان تربیت بدنی در سال 1340 رئیس فدراسیون بوکس شد. او در 32 سالگی این مقام را یافت، سپس آذر ابتهاج ـ نماینده بابل در مجلس و همسر دوم ابوالحسن ابتهاج رئیس سازمان برنامه در سال های 34 تا 37 و رئیس سابق بانک ملی، بولینگ یوسف آباد را ساخت و رقابت این 2 باشگاه عبده را به کام مرگ بود. ضاربان اجیر شده از سوی ابتهاج یک بار به عبده حمله کرده و او را با چاقو مضروب کردند، عبده با بدنی قوی در حالی که فشار خون او به 7 رسیده بود یکی از ضاربان را تا کلانتری قلهک بود، با فشار دست، دهان ضارب را تابناگوش پاره کرد و به بیمارستان رفت.عبده برای آنکه باشگاه پرسپولیس را که به بولینگ عبده مشهور شده بود از انحصار ورزشی بولینگ خارج کند، تیم فوتبالی را در سال 1343 پایه گذاشت که در دسته دوم تهران بازی می‌ کرد. تیمی که رجبعلی فرامرزی مربیش بود  و محمد توانایی، کبریایی، رستم پور و … بازیکنانش بودند.

نکته کلیدی در این بین این است که تا قبل از انحلال شاهین، تیم فوتبال پرسپولیس در دسته 2 تهران بازی می کرده و به لطف انحلال شاهین و کوچ بازیکنان سرشناس این تیم به پرسپولیس توانست در سال 1347 و با تغییر فرمت برگزاری بازیهای جام باشگاه های تهران که به صورت گروهی برگزار شد که تیمهای اول و دوم هر گروه در دسته 1 باقی می ماندند، به جام باشگاه های تهران (دسته 1) برسد. در واقع از زمان شکل گیری تیم فوتبال پرسپولیس  1343 تا سالی که شاهین منحل شد این تیم در دسته های پائین تر فوتبال ایران حضور داشته است و به لطف تغییر در فرمت بازی ها و همچنین حضور بازیکنان شاهین در این تیم، توانست یک صعود آسانسوری به جام باشگاه های تهران داشته باشد.

 

همانطور که در تصاویر زیر مشاهده می کنید در سال 1346، اثری از پرسپولیس در جدول جام باشگاه های تهران نیست و از سال 1347 این تیم در مسابقات گروهی توانست به مقام اول برسد و از آن سال به بعد، در سطح اول فوتبال ایران حضور داشته است.

 

رده بندی جدول جام باشگاه های تهران 1346

 

تغییر فرمت بازیهای جام باشگاه های تهران 1347

البته برخی معتقدند علی عبده که در آن زمان سمت رئیس ساواک را بر عهده داشته به دلیل انحلال شاهین و حضور بازیکنان شاهین در پرسپولیس، شرایطی را فراهم کرده که در همان سال فرمت بازی ها عوض شود تا تیم تقویت شده پرسپولیس سریعاً به سطح اول فوتبال ایران برسد.

 

«على عبده از فرزندان محمد عبده که مالک بولینگ عبده بوده است و در زمان پیروزی انقلاب اسلامی از ایران خارج شد پس از آن در سال ۱۳۵۸ و درست یک سال پس از پیروزی انقلاب اسلامی بر اثر سکته قلبی در گذشت. پدر او یکی از افراد صاحب نفوذ در رژیم پهلوی بود. محمد عبده یکی از سرمایه داران و افراد با نفوذ در رژیم پهلوی بود و پدر او از دادستان‌های زمان ستم شاهی بود.

 

بیشتر فعالیت محمد عبده در زمینه باشگاه بولینگ بود و پس از آن باشگاه پرسپولیس را تأسیس کرد. او در دوران اختلاف با یکی از بولینگداران تهران در میدان ونک مورد حمله دو فرد مهاجم قرار گرفت، اما جان سالم به در برد و پس از پیروزی انقلاب اسلامی به سرعت ایران را ترک کرد. پدر او اولین دادستان ایران در زمان پهلوی بود، او سه برادر داشت که یکی از آن‌ها نماینده ایران در سازمان ملل بود. او در سال‌های ۱۹۵۳ تا ۱۹۵۵ به مدت دو سال رئیس امور ورزش ایالات متحده بود و گفته می‌شود او در جنگ ویتنام به همراه ارتش آمریکا حضور داشته است. محمد عبده پس از کودتای ۲۸ مرداد به ایران بازگشت و در سال ۱۳۳۵ به همراه فاطمه پهلوی شرکت سی آرسی را تاسیس کرد و در سال ۵۷ از ایران خارج و سال ۵۸ در آمریکا درگذشت.»

 

و روایت‌های دیگر از علی عبدو در سال‌های گذشته رسانه‌ها و خبرگزاری‌های مختلف مانند «دنیای فوتبال» و… از علی عبدو روایت‌های مختلفی داشته اند. «احسان محمدی» روزنامه نگار درباره او نوشته بود: «. بسیاری از لرستانی‌ها او را یکی از مفاخر خود می‌دانند. ابرو‌ها و سبیل‌های پرپشت، بینی کشیده، دست‌های بلند و قامت کشیده اش باعث شد خیلی زود در بیشتر ورزش‌ها سرآمد شود. او بختش را در رشته‌های دوچرخه سواری، پرتاب وزنه، پرش ارتفاع، بسکتبال، والیبال و.. جست.

 

عناوینی که کسب می‌کرد، اما عطشش را فرو نمی‌نشاند. در ۱۷ سالگی به بوکس روی آورد؛ جایی که آرامش گرفت؛ ورزشی که کار هر کسی نیست. او حتی وقتی برای تحصیل در رشته تربیت بدنی به آمریکا رفت هم در کالج مریلند پارک واشنگتن توانست با مشت‌های سنگینش دستکش طلایی را ببرد. اینکه عبده پرسپولیس را ساخت یا پرسپولیس عبده را می‌تواند موضوع پایان نامه‌های دانشجویان رشته فلسفه باشد، اما هر چه بود او پس از یک موفقیت تجاری در نتیجه تاسیس شرکت واردات و صادرات سی آرسی، در آذر ۱۳۴۲ باشگاه پرسپولیس را تاسیس کرد.

*در سال 1346 شاهین به علت درگیری مستمر با سازمان منحل شد، بازیکنان این تیم در حال انتقال به تیم هایی چون پاس، عقاب، دارایی و … بودند که ناگاه «دکترین» دهداری چاره ساز شد. دهداری از رجب فرامرزی خواست تا همزبان و هم نژاد آذری خود یعنی مجید حاج رضایی، سرپرست ورزشی باشگاه را واسطه کند تا با علی عبده مذاکرات تشکیل تیم و انتقال ستارگان پرسپولیس را مهیا کند. دهداری نیک می‌ دانست که سازمان تنها در شرایطی اجازه بازی گروه سابق شاهین در کنار هم می‌ داد که یک مدیر قدرتمند، در این تیم فعالیت کند.

*پرسپولیس از فروردین 47 استارت زد، ستارگان شاهین و علاقمندان بولینگ و باشگاه معروف جاده قدیم، پرسپولیس را برسر زبان ها انداختند اما دوره اول پرسپولیس، سخت مستعجل بود. در سال 48 برادران باهوش خیامی که تولید جدید شرکتشان ـ ایارن ناسیونال ـ یعنی پیکان را وارد خط تولید کرده بودند و تیمی متوسط در سطح ورزش داشتند نیاز به تبلیغاتی داشتند و پرسپولیس پرستاره می‌ توانست شهرت اتومبیل تازه ـ پیکان که روی موتورهیلمن 1600 ساخته شده بود بالا ببرد. پروتکل همکاری امضا شد. آلن راجرز از انگلستان آمد و جای دهداری را گرفت. پیکان چنان خوب بود که آلن راجرز 36 سال بعد گفت پیکان 48 از پرسپولیس 52 قوی تر بود.پیکان صاحب افتخارات متعددی شد اما اختلافات بین بازیکنان با مدیریت باعث برگشت ستاره ها به پرسپولیس شد، این بار علی پروین هم همراه بود. پرسپولیس در دور جدید قدرت نمایی را آغاز کرد و استارت روزگاری را زد که این تیم را امروز پرافتخارترین تیم فوتبال ایران معرفی می‌ کند. پرسپولیس تا سال 57 با همین مدیریت فعالیت را ادامه داد.

*بعد از انقلاب باشگاه پرسپولیس به بنیاد مستضعفان تحویل داده شد. در سال 60 تربیت بدنی متولی پرسپولیس شد اما در سال 1365 بنیاد مستضعفان، پرسپولیس را پس گرفت و نامش را به آزادی و سپس «پیروزی» تغییر داد.

در سال 71، عباس انصاری‌فرد باشگاه را به نام «پیروزی» ثبت کرد و خودش سهامدار عمده شد. او، باشگاه را در سال 72 به وزارت معاون و فلزات تحویل داد. ثبت سهام به نام انصاری‌فرد، منتظر الموعود، محلوجی و عابدینی، دعوای سهام را در اواخر دهه 70 آغاز کرد.

*پرسپولیس که دهه 60 را با بی توجهی نهادهای دولتی تبدیل به یک باشگاه بدون پشتوانه مالی بود، ناگهان مشتری پیدا کرد. در دهه 60، مایملک پرسپولیس یعنی بولینگ عبده و باشگاه ورزشی ـ تفریحی چند منظوره از این تیم گرفته شد. بنیاد مستضعفان، دارایی پرسپولیس را گرفت اما حاضر به اداره کردنش نشد. اولین اختلاف از روز بازی با هما شروع شد. پرسپولیسی ها حاضر نشدند نام خود را تغییر داده و با اسم شهید چمران به میدان بروند. بنیاد تیم را به سازمان داد و سازمان با مدیریت مصطفی داوودی و در بحبوحه جنگ عملا پرسپولیس را رها کرد تا مدیریت پرسپولیس در دفتر نمایشگاه علی پروین در خیابان عارف و بعدها میدان هفت تیر، اعمال شود. تپه های داوودیه (یادگار آلن راجرز) محل تمرینات بدنسازی پرسپولیس شد و سرخ ها، هفته ای یک بار در زمین شماره 6 آزادی تمرین می‌ کردند.

*با این مختصات، پرسپولیس قهرمانی های متعددی را به دست آورد، سیستمی که خوب جواب داد و وقتی بنیاد در سال های 65 تا 67 بار دیگر هوس تیم داری کرد، پاسخ منفی بود و تیم به پروین و سازمان نظارت از راه دورش برگشت.پرسپولیس به کارش ادامه داد و در دهه 70، برخلاف دهه 60 بی پولی و بی بضاعتی توانمند و دارا بود. جنگ سهام در اواخر دهه 70، پرسپولیس را به سازمان عودت داد. مدیریت سازمان از روزی که تصمیم به حذف علی پروین گرفت، ثبات را به لغزش و تحولات متعدد تغییر داد تا پرسپولیس با ثبات ترین باشگاه ورزشگاه ایران در 13 سال اخیر بیش از 15 تغییر مدیریتی و فنی داشته باشد.